Pustostan to określenie kolokwialne na mieszkanie, w którym nikt nie mieszka. Stoi puste, więc czemu ma tam nie zamieszkać ktoś, kto tego potrzebuje? Otóż polskie prawo nie pozwala na samowolne zajmowanie pustostanów. Więcej o konsekwencjach takiego działania, w naszym artykule.
Czy mieszkanie może stać puste?
Nieruchomości co do zasady stanowią czyjąś własność. Może to być własność osoby prywatnej, instytucji, przedsiębiorstwa, spółdzielni mieszkaniowej czy gminy, ale zawsze istnieje ktoś, kto posiada tytuł prawny do danej nieruchomości. Lokale znajdujące się w mieszkaniowym zasobie gminy nie są, wbrew pozorom, “własnością nas wszystkich”. Także i za nie odpowiada właściwy wydział w urzędzie gminnym, który może zadecydować komu przyznać prawo do korzystania z danego lokalu.
Jest wyłączną decyzją właściciela domu, mieszkania, czy każdego innego lokalu to, czy lokal ten będzie zajęty, zamieszkany, czy też będzie stał pusty. Właściciel może chcieć go wynajmować, wyremontować albo sprzedać, ale odkłada podjęcie działań w czasie. To, czym się kieruje podejmując decyzję, jest wyłącznie jego sprawą, a w polskim prawie nie ma nakazu zamieszkiwania w posiadanym mieszkaniu.
Istnieje natomiast, wyrażony w art. 193 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2020 r. poz 1138 t.j. ze zm.), zakaz wejścia do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu. Karze grzywny, ograniczenia, a nawet pozbawienia wolności może także podlegać ten, kto wbrew żądaniu osoby posiadającej prawo do nieruchomości, nie opuszcza jej.
Postępowanie wobec osób bezprawnie zajmujących mieszkanie
Prawo jest zatem jednoznaczne w odniesieniu do zajmowania pustostanów – jest to niedozwolone. Niestety, ludzie postępują wbrew przepisom, a problem zajmowania pustostanów rośnie szczególnie w okresie jesienno-zimowym, kiedy na zewnątrz jest coraz chłodniej, a osoby bezdomne poszukują schronienia. I tutaj, niestety, to właściciel nieruchomości może znaleźć się w trudnej sytuacji. Nie może on bowiem siłą eksmitować niechcianego lokatora, lecz musi się zwrócić do odpowiednich organów.
Pozbycie się osoby, która samowolnie zajęła pusty lokal wymaga wniesienia sprawy do sądu, który wydaje wyrok o eksmisji. Wyrok ten obliguje komornika do przeprowadzenia eksmisji, przy udziale policji. Te działania pochłaniają czas, kiedy to osoba nadal bezprawnie zajmuje mieszkanie wbrew woli właściciela. Dodatkowo postępowanie komplikuje fakt, że organy niechętnie dokonują eksmisji w okresie ochronnym, czyli od 1 listopada do 31 marca, choć jest ona dopuszczalna właśnie w przypadku intruza, który bezprawnie włamał się do cudzego mieszkania.
Właściciel nieruchomości musi pamiętać o tym, że działania zmierzające do “przekonania” samowolnego lokatora do opuszczenia mieszkania, nie mogą nosić znamion przemocy. Obowiązujące prawo surowo tego zabrania. Nie chodzi tutaj wyłącznie o przemoc fizyczną, ale także jakiegokolwiek rodzaju zastraszanie czy nawet odcięcie dostępu do mediów. Takie działanie może zostać zaklasyfikowane jako uporczywe i istotne utrudnianie innej osobie korzystania ze schronienia i jest zagrożone karą pozbawienia wolności do 3 lat.
Przeczytaj: Eksmisja lokatorów po licytacji komorniczej
Konsekwencje dla osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego
Oczywiście osoby popełniające wykroczenie polegające na samowolnym zajęciu cudzej własności także spotkają się z konsekwencjami swoich działań, trzeba jednak pamiętać o tym, że ich ściganie nie następuje z urzędu, lecz na wniosek pokrzywdzonego. Poza wspomnianą wcześniej karą grzywny lub ograniczenia wolności, właściciel bezprawnie zajmowanego lokalu może także dążyć na drodze cywilnoprawnej, do wyegzekwowania zapłaty za okres w jakim mieszkanie było zajęte. Naliczenie czynszu oparte jest na średniej rynkowej wysokości opłat za najem mieszkań w danym miejscu i czasie. W praktyce jednak odzyskanie należności od osoby, która prawdopodobnie nie posiada żadnych dochodów, jest niemal niemożliwe.
Osoby zajmujące pustostany często liczą na to, że będą mogły skorzystać z ustawy o ochronie praw lokatorów, choćby w ten sposób, że zostanie im przyznane mieszkanie socjalne, czy lokal zastępczy, oraz że eksmisja nie zostanie przeprowadzona zanim taki lokal się znajdzie. Niestety są w błędzie, gdyż zajęcie cudzego domu bez tytułu prawnego wyklucza możliwość skorzystania z tego przywileju. Jedynym wyjątkiem mogą być sytuacje szczególnie uzasadnione w obliczu zasad współżycia społecznego.
Czym jest squatting i jakie rodzi problemy?
Squat to angielskie słowo oznaczające opuszczoną nieruchomość, które przyjęło się także w polskiej rzeczywistości. Squattersami określa się dzikich lokatorów, często w zorganizowanych grupach, którzy zajmują nieruchomości sprawiające wrażenie zapomnianych przez właścicieli. Problem dotyczy przede wszystkim większych nieruchomości, jak całe budynki mieszkalne albo obiekty magazynowe. Squatting związany jest też z pewnego rodzaju ideologią, formą protestu przeciwko konsumpcjonizmowi. Squattersami często są anarchiści.
Oprócz oczywistego problemu, jakim jest zajmowanie cudzej własności, ze squattingu wynikają też inne zjawiska, które mogą rodzić trudne do przewidzenia konsekwencje. Niektóre z nich mogą się nawet wydawać pozytywne. Aktywiści zajmując zaniedbane budynki niejednokrotnie naprawiają je, organizują w nich też różnego rodzaju akcje kulturalne, spotkania, wystawy, miejsca działalności twórczej dla młodzieży. Zważywszy jednak na nieformalną strukturę takich działań, można mieć wątpliwości co do bezpieczeństwa uczestników tych akcji. Pomalowanie ścian starego, zaniedbanego budynku nie wzmocni przecież jego konstrukcji, która może być naruszona przez czas.
W Polsce squatting nie jest przestępstwem, jednak organy administracyjne miast, gdzie funkcjonują takie obiekty, powinny się im uważnie przyglądać. Co pewien czas w mediach pojawiają się informacje o likwidacji squatów w większych miastach. Chodzi przecież o zapobieganie wypadkom i troskę o zdrowie i życie ludzi.
Przeszukaj bazę 1504 okazji na zakup mieszkania na ListaPrzetargow.pl »
Zdjęcia: Pixabay.com, Pexels.com
