W ramach polityki senioralnej rząd chce rozwiązać problemy osób starszych, które mają utrudniony dostęp do swoich mieszkań usytuowanych na wysokich piętrach. Pomóc w tym ma najem senioralny, który umożliwi takim osobom wynajęcie z zasobów komunalnych mieszkania bez barier architektonicznych, w zamian za udostępnienie gminie własnego lokalu mieszkalnego.
Najem senioralny jako sposób na rozwiązanie problemu „więźniów czwartego piętra”
Nowy program mieszkaniowy dla osób starszych został opracowany przez ministerstwo do spraw polityki senioralnej (obecnie działające jako departament), które postanowiło rozwiązać problem tzw. „więźniów czwartego piętra”. W ten sposób określa się osoby starsze, które mieszkają na wysokich kondygnacjach w blokach bez windy. Ze względu na taką barierę architektoniczną oraz utratę sprawności fizycznej osoby te niestety często mają trudności ze swobodnym wyjściem do sklepu, na pocztę lub do lekarza. Pomimo tego jednak nie chcą sprzedawać uciążliwego mieszkania, choćby z powodu chęci pozostawienia go dla dzieci lub wnuków.
Powyższy problem staje się niestety coraz poważniejszy, ponieważ z uwagi na starzenie się społeczeństwa dotyczy coraz większej liczby seniorów. Potwierdzają to dane przytoczone przez samo ministerstwo. Wynika z nich, że obecnie w Polsce żyje już prawie 9,9 mln osób w wieku 60 lat, co stanowi aż 26,3% ludności, podczas gdy jeszcze w 2012 roku było ich około 8 mln i osoby te stanowiły 20,9% ogólnej populacji kraju. Z kolei według prognoz GUS już w 2050 roku aż 40% ludności w Polsce będą stanowili właśnie seniorzy.
Na czym ma polegać najem senioralny?
W rozwiązaniu problemu „więźniów czwartego piętra” pomóc ma najem senioralny. Zasady jego działania są dość proste. Ma on bowiem polegać na umożliwieniu osobom starszym zamiany swojego mieszkania na inny i bardziej dostosowany do ich potrzeb lokal z zasobów gminy.
Podstawą takiej zamiany będzie właśnie umowa najmu senioralnego, która będzie regulowała także jej szczegółowe zasady. Kluczową z nich jest natomiast ta, że osoba oddająca gminie swoje mieszkanie nie straci do niego swojego prawa własności. Będzie ono bowiem jedynie udostępnione gminie, która będzie mogła je podnająć innym lokatorom.
Co więcej, senior w każdej chwili będzie mógł wypowiedzieć umowę najmu senioralnego i po prostu wrócić do swojego mieszkania. W takim przypadku gmina będzie zobowiązana do znalezienia jego lokatorom alternatywnego lokalu, do którego będą mogli się przeprowadzić.
Seniorzy nie muszą się też martwić o to, że po ich śmierci gmina przejmie ich mieszkanie. Trafi ono bowiem w standardowym trybie do masy spadkowej i będzie mogło być odziedziczone przez rodzinę właściciela.
Kto będzie mógł skorzystać z nowego programu?
Szczegółowe zasady najmu senioralnego zostały już określone w projekcie ustawy z dnia 29 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.
Z zapisów projektu wynika, że z nowego rozwiązania będą mogły skorzystać osoby starsze spełniające następujące warunki:
- po ukończeniu 60. roku życia;
- mające prawo własności lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, pod warunkiem że są jedynym posiadaczem takiego prawa;
- nie mające tytułu prawnego do żadnego innego lokalu mieszkalnego;
- zamieszkujące samodzielnie swój lokal mieszkalny w dniu zawarcia umowy najmu senioralnego.
Warto tu wyjaśnić, że wbrew pozorom najem senioralny przeznaczony jest nie tylko dla osób samotnych. Z programu będą mogły bowiem skorzystać także małżeństwa, czy też osoby zamieszkujące z niepełnosprawnym członkiem rodziny. Co ważne, program nie jest natomiast skierowany do seniorów korzystających już z mieszkania komunalnego. Takie osoby bowiem mają już w tej chwili prawo do ubiegania się o lokal bez barier.
Warto też zauważyć, że o skorzystaniu z najmu senioralnego nie będzie decydowało żadne kryterium dochodowe. Ustawodawca świadomie z niego zrezygnował, ponieważ uznał, że problemy osób starszych uwięzionych w swoich mieszkaniach nie wynikają bezpośrednio z ich sytuacji materialnej, lecz z ograniczonej samodzielności, spowodowanej stanem zdrowia lub po prostu podeszłym wiekiem.
Jakie mieszkania będą mogły być wykorzystane w programie?
Przepisy regulują także inne ważne kwestie. Okazuje się bowiem, że samo mieszkanie przekazane gminie przez osobę starszą również musi spełniać określone warunki, ponieważ powinno:
- znajdować się w budynku niewyposażonym w windę oraz na 4 kondygnacji lub wyższej (a zatem przynajmniej na 3. piętrze);
- nadawać się do zamieszkania pod względem technicznym i wyposażenia.
Projekt ustawy przewiduje również warunki, jakie musi spełniać zamienne mieszkanie dla seniora udostępnione mu przez gminę. Otóż powinno ono znajdować się w budynku z windą lub na pierwszej kondygnacji w budynku bez windy. Niestety przepisy nie wspominają o stanie technicznym takiego mieszkania, ani innych wymogach. Domyślnie jednak lokal dla seniora powinien również nadawać się do zamieszkania i być pozbawiony barier architektonicznych.
Przeczytaj: Inwestowanie w mieszkania dla seniorów
Kiedy najem senioralny wejdzie w życie?
Projekt ustawy wprowadzającej najem senioralny z dnia 29 sierpnia 2025 r. przewiduje, że nowe przepisy powinny wejść w życie już z dniem 1 stycznia 2026 roku. Na razie jednak sam projekt znajduje się dopiero w fazie konsultacji i opiniowania, a zatem musi jeszcze przejść przez całą ścieżkę legislacyjną. Konieczne jest więc uchwalenie nowych przepisów przez Sejm i Senat oraz zatwierdzenie ich przez Prezydenta.
Warto też zauważyć, że samo wejście w życie nowych przepisów niekoniecznie sprawi, że najem senioralny od razu stanie się powszechnie dostępny dla wszystkich osób starszych potrzebujących tego rodzaju wsparcia. Wielu ekspertów już bowiem wyraża obawy, że gminom będzie trudno znaleźć dla takich osób odpowiednie mieszkania w swoich skromnych zasobach. Tym bardziej że lokale te muszą spełniać określone wymagania, a więc siłą rzeczy ograniczy to ich dostępność dla seniorów. Co więcej, mieszkania komunalne znajdujące się obecnie w zasobach gmin często są w bardzo złym stanie technicznym, a zatem ich przystosowanie do potrzeb seniorów będzie wymagało czasu oraz dodatkowych nakładów finansowych.
Jakie korzyści przyniesie najem senioralny?
Zgodnie z intencjami ustawodawcy najem senioralny ma przynieść szereg korzyści. Przede wszystkim poprawi komfort życia wielu osobom starszym, które dzisiaj tylko ze względu na niekorzystne położenie mieszkania często żyją w całkowitej izolacji społecznej i mają trudności w zaspokajaniu swoich podstawowych potrzeb życiowych. Dzięki nowemu rozwiązaniu mają szansę odzyskać swoją niezależność i godność, co pozytywnie wpłynie także na ich stan zdrowia psychofizycznego.
Co ważne, najem senioralny zapewni korzyści także samym gminom. Może bowiem odciążyć system opieki społecznej, ponieważ zredukuje zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze, szczególnie w takich placówkach jak DPS. Poza tym gminy zyskają narzędzie do prowadzenia skuteczniejszej polityki mieszkaniowej, gdyż otrzymają większą pulę różnych mieszkań do zagospodarowania adekwatnie do potrzeb swoich mieszkańców.
Problemy mieszkaniowe seniorów mogą rozwiązać także inne przepisy
Warto dodać, że w Sejmie toczą się prace nad jeszcze jednym rozwiązaniem dedykowanym osobom starszym. Chodzi o przepisy, które miałyby umożliwić gminom wykup lokalu od seniora wraz z jednoczesnym zawarciem z nim umowy najmu na czas nieoznaczony w tym samym lokalu. Innymi słowy, senior po sprzedaży mieszkania gminie mógłby nadal w nim mieszkać. Dzięki jego sprzedaży zyskałby jednak dodatkowe środki, które zabezpieczyłyby go finansowo.
Rozwiązanie to ma zatem na celu pomóc samotnym osób starszym, które pomimo posiadania nieruchomości ledwo wiążą koniec z końcem ze względu na niskie dochody z tytułu renty lub emerytury. To właśnie takie osoby często też stają się ofiarami wyłudzeń pozbawiających ich prawa do mieszkań. Nowe przepisy mają zatem przy okazji uchronić seniorów przed takimi wyłudzeniami, a dodatkowo również zapewnić gminom kolejną możliwość zwiększania swoich zasobów mieszkaniowych.
Przeszukaj bazę 1504 okazji na zakup mieszkania na ListaPrzetargow.pl »
Zdjęcia: Pexels.com